به گزارش گروه تحلیل و آینده پژوهی پایگاه خبری تحلیلی ایران زمین، اخیراً سردار باقری در رقابت با شرکت‌های تولید پهپاد اسرائیلی و به منظور جلوگیری از ورود آنها به منطقه آسیای میانه و عدم تکرار تجربه نفوذ شرکت‌های اسرائیلی جهت تأمین نیازهای نظامی آذربایجان، اقدام به تأسیس کارخانه مونتاژ پهپادهای ایرانی در کشور تاجیکستان نمود.

اسرائیل با حمله به سایت پارچین و سایت نگهداری پهپاد در کرمانشاه درصدد اخلال در توسعه پهپادهای ایرانی بود که نیروهای مسلح ایران با هوشیاری توانستند با حرکات اصلاحی این توطئه را خنثی نمایند. ایران با استفاده از فناوری هواپیماهای آمریکایی ارتش در دهه 60 اقدام به توسعه فناوری پهپادی نمود و در این حوزه حرفهای زیادی برای گفتن دارد. بیشتر بازار پهپادی آفریقا و آسیا در انحصار آمریکا، چین و اسرائیل بوده و ترکیه با بهرهگیری از قطعات (موتور و بدنه) شرکت‌های کانادایی و آمریکایی اقدام به ساخت و توسعه فناوری پهپادی خود نموده است. روسیه در این مدت سرگرم توسعه فناوری جنگنده‌های خود بوده و از لحاظ پهپادی عقب‌ماندگی محسوسی دارد به‌طوری‌که در جنگ اخیر با اوکراین با خلأ فناوری و تسلیحاتی محسوسی روبروست و با کمک ایران و چین در تلاش برای پر کردن این خلأ است. با توجه به این امر که عموم جامعه اطلاعاتی کلی در این حوزه دارند، از ابتدا طی چندین تحلیل اقدام به معرفی این فناوری خواهیم نمود.

یکی از کاربردهای پهپاد (پرنده های هدایت‌پذیر از راه دور)، استفاده از آنها در عملیات نظامی است. پهپادها پیدایش خود را مدیون صنایع نظامی هستند. اولین بار نیاز به هواپیماهای خودکنترل در قرن نوزدهم ظاهر شد. امروزه برای اولین بار از مدل‌های پهپاد با فناوری بالا در صنایع نظامی مدرن استفاده می‌شود که به‌طور مداوم در حال بهبود هستند. امروزه این دستگاه‌ها به‌طور فعال به‌عنوان هواپیماهای شناسایی، هواپیمای ضربتی، سیستم هماهنگ‌کننده عملیات زمینی و غیره استفاده می‌شوند.

استفاده رزمی از هواپیماهای بدون سرنشین

توسعه هواپیماهای کنترل از راه دور توسط کشورهای شرکت‌کننده در جنگ جهانی اول آغاز شد. آزمایش‌ها با موفقیت‌های متفاوتی پیش رفتند تا  آنکه در سال 1920 گلایدرها در آلمان توسعه یافتند که از راه دور با سیم کنترل می‌شدند. این دستگاهها بارهای تا 1000 کیلوگرم را حمل می‌کردند.

توسعه در طول دوره میان جنگ جهانی اول و دوم و در طول جنگ جهانی دوم ادامه یافت؛ اما هیچ پیشرفت فنی قابل‌توجهی به دست نیامد. پس از سال 1945 آمریکا بر ایجاد موشک‌های کنترل از راه دور و بمب‌های هوایی متمرکز شد و در دهه 60 به ایده توسعه پهپادهای آلمانی مراجعه نمود.

قدرت نمایی در جنگ سرد آمریکا را به تولید پهپادهای شناسایی ترغیب کرد که تولید انبوه آن در سال 1962 آغاز شد. در اواخر دهه 60 اولین بالگرد بدون سرنشین ساخته شد. پهپادها به طور فعال در طول جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفتند و سرانجام کارایی خود را ثابت کردند.

عامل پیشرفت اصلی در تولید و استفاده از پهپادها توسعه سیستم ناوبری ماهواره‌ای (GPS) بود. از دهه 90 میلادی پهپادها به‌طور فعال برای شناسایی، نظارت و تعیین اهداف مورداستفاده قرار گرفته‌اند. پهپادها کاربرد خود را در جنگ خلیج‌فارس، حل‌وفصل مناقشات یوگسلاوی، عراق و افغانستان توسط نیروهای حافظ صلح سازمان ملل نشان داده‌اند.

در حال حاضر، پهپادها خود را به‌عنوان یک ابزار نظامی مؤثر برای استفاده چندوجهی معرفی کرده‌اند:

• سرویس اطلاعاتی
• نظارت بر وضعیت
• اقدام نظامی فعال

پهپادهای جنگی پروازهای طولانی را انجام می‌دهند، در برابر تأثیرات خارجی مقاوم هستند و دارای استقلال نسبی هستند (آن‌ها قادرند وظایف خاصی را در میدان جنگ انجام دهند و همچنین به‌طور خودکار فرود بیایند).

مزایای اصلی استفاده از پهپاد در شرایط جنگی

پهپادهای مدرن با تجهیزات فنی با کیفیت بالا تجهیز می‌شوند و در جنبه‌هایی از وسایل نقلیه سرنشیندار کلاسیک پیشی می‌گیرند:

• خودکنترلی

این ویژگی پهپادها را به پیشاهنگانی قابل‌اعتماد تبدیل می‌کند. این تجهیزات قادر به کاوش در زمین‌های صعب‌العبور، ثبت داده‌های دریافتی و ارسال سریع آن‌ها به مقرهای زمینی است. آنها همچنین قادر به پرواز فارغ از هر گونه محدودیت مرتبط با شرایط آب و هوایی هستند.

• صرفه‌جویی در عملیات

در مقایسه با هواپیمای سرنشیندار کلاسیک، پهپادها ده برابر ارزان‌تر هستند. این پروازها نیازی به آموزش و مشارکت خلبانان ندارد و نیازی به‌صرف منابع مالی برای آموزش آن‌ها نیست.

• توانایی انجام هم‌زمان گروهی از وظایف

پهپادها چندین عمل را در یک نبرد انجام می‌دهند: شناسایی، هماهنگی، جمع‌آوری اطلاعات و حمله. این پرندگان ظرفیت حمل بالایی دارند و قابلیت حمل سلاح‌هایی را دارند که در صورت لزوم پرتاب یا شلیک می‌شوند.

• رفع مشکل «عامل انسانی»

در فرآیند عملیات رزمی، خلبان در حد توان خود، اعم از جسمی و روحی (فکری و عاطفی) کار می‌کند. هنگامی‌که لازم است تصمیم مهمی در مدت‌ زمان کوتاهی اتخاذ شود، فشار روانی زیادی به خلبان وارد می‌شود که استفاده از پهپاد این مشکلات را رفع می‌کند. این اقدامات پهپادها، توسط اپراتوری که خارج از خطر است و قادر به استدلال منطقی است برنامه‌ریزی یا کنترل می‌شود.

• خطری برای زندگی خلبان وجود ندارد

توانایی پهپادها برای پرواز بدون دخالت انسان به‌ویژه در نبردها و جایی که جان کارکنان نظامی به خطر می‌افتد مهم است. یک پهپاد خودکنترل دو عملکرد را هم‌زمان انجام می‌دهد: به‌طور فعال در محل درگیریها شرکت می‌کند و جنگجویان را ایمن نگه می‌دارد. 

نقش پهپاد در سیستم تسلیحاتی ارتش مدرن

در صنعت نظامی مدرن، پهپادها مورد توجه ویژه قرار می‌گیرند. آن‌ها از بسیاری جهات از تجهیزات نظامی جایگزین بهتر عمل می‌کنند، به‌ویژه از نظر کارایی و هزینه‌های نظامی.

پهپادهای نظامی وظایف زیر را انجام می‌دهند:

• فعالیت‌های شناسایی
• انتقال اطلاعات به یک نقطه زمین در کسری از ثانیه 
• حمله نظامی
• هدایت یا راهبری عملیات هوایی بر علیه اهداف زمینی
• تنظیم آتش نیروهای موشکی
• انحراف توجه دشمن از طریق ایجاد فریب
• رله ارتباطی

بودجه قابل‌توجه ای برای توسعه و بهبود پهپادهای نظامی به‌ویژه برای قدرت‌های بزرگ جهانی (روسیه، آمریکا، چین و ایران) هزینه می‌شود. هدف اصلی مهندسان در مرحله کنونی این است که پهپادهای آینده را تا حد امکان خودکار و هوشمند کنند تا بتوانند:

• به‌طور مستقل در طول نبرد تصمیمات تاکتیکی بگیرند.
• عملیات خود را بدون مشارکت اپراتور انجام دهند.
• یک هدف را انتخاب کنند و آن را نابود کنند.

علاوه بر توسعه هوشمندی، تلاش‌هایی برای کاهش اندازه پهپادها و افزایش عملکرد آن‌ها در حال انجام است. برنامه‌ریزی شده است تا اندازه پهپادها کاهش یابند که باعث کاهش هزینه تولید و افزایش بهره‌برداری از آن‌ها و همچنین افزایش قدرت مانور آنها می‌شود. توسعه‌های دیگر، ایجاد یک سیستم پهپاد رزمی موثر است. هدف گروه پهپاد دستیابی مشترک به اهداف تعیین‌شده است. در طول پرواز وسایل نقلیه با یکدیگر تبادل اطلاعات می‌کنند و وظایف تاکتیکی را توزیع می‌کنند.