گروه تحلیل و آینده پژوهی پایگاه خبری تحلیلی ایران زمین، «پهپاد» به پرنده های هدایت پذیر از راه دور گفته می شود که برای انجام ماموریت های مختلف قابل استفاده می باشد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی انواع متفاوتی از پهپادها ساخته شده که بنا بر نوع فعالیتشان تقسیم بندی می شوند.

میکرو پهپادها، مینی پهپادها، پهپادهای تاکتیکی، هال، جنگنده های بدون سرنشین از انواع پهپاد هایی هستند که متناسب با نوع فعالیتشان، کارایی متفاوتی دارند. برای مثال می توان از این هواپیماهای بدون سرنشین در حوزه امدادرسانی و خدمات عمومی، صنعت، پژوهش های علمی، مصارف کشاورزی، تبلیغات و تحویل مرسوله استفاده کرد.

از مصارف غیرنظامی پهپادها به نقش مهم و تاثیرگذارآن ها در شناسایی و ردیابی کشتی هایی که به صید غیرقانونی موجودات دریایی می پردازند و یا خاموش کردن آتش سوزی در مکان هایی که پرواز برای خلبانان خطر دارد می توان اشاره نمود.

به تازگی نیز وظیفه تازه ای برای پهپادها در نظر گرفته شده تا به ایفای نقش متفاوتی بپردازند، شرکت های معروفی نظیر آمازون و گوگل، اقدام به طراحی و آزمایش پهپادهای کالابر نموده اند. از ویژگیهای بارز این طرح می شود به بالارفتن سرعت تحویل سفارش ها به مشتریان اشاره کرد.

همان طور که گفته شد کاربرد پهپادها بسیار گسترده است، اما استفاده از کلمه پهپاد برای هر پرنده ی قابل کنترل از راه دور صحیح نمی باشد. چرا که به هیچ عنوان یک کوادکوپتر ساده را نمی توانید با یک پرنده مخصوص نقشه برداری مقایسه کنید بنابراین واژه پهپاد تنها می بایست برای پرنده هایی که برد آنها بالای ۱۰۰۰ متر است، استفاده گردد.

قابلیت پهپادها در تامین منافع قدرت های بزرگ: 

بدیهی است که با پیشرفت تکنولوژی، امروزه قدرت های بزرگ جایگاه ویژه ای برای پهپاد ها قائل شوند. پهپاد ها به نسبت قابلیت هایی که برایشان تعریف شده، می توانند در شرایط گوناگون آب و هوایی پرواز کنند، در شبانه و روز به رصد و شناسیی بپردازند و در فواصل دور و نزدیک اقدام به انهدام اهداف ثابت و متغییر کنند. همچنین پهپادها بنا بر ماموریتی که بر عهده دارند می توانند توسط هدایت کننده ی از راه دور و یا تماما خودکار بکار گرفته شوند.

پهپادها در کلاس های مختلف وزنی، ابعادی و ماموریتی با کاهش هزینه های مالی، جانی و همچنین افزایش پنهانکاری (Stealth)، قابلیت های جدیدی را در اختیار نیروهای نظامی قرار داده و توانایی نظامی آنها را در حوزه شناسایی و مراقبت (ISR) و رزمی (combat) افزایش داده است.

پهپادهای شناسایی و جنگ الکترونیک در ابعاد مینی پهپاد تا پهپاد غول پیکر با قابلیت حمل محموله های شناسایی اپتیکی، دید در شب، شناسایی سیگنالهای راداری (الینت) و مخابراتی (کامینت)، عکس برداری راداری (SAR)، شناسایی راداری و ارسال تصویر زنده، اخلال مخابراتی(Jamming)  و فریب (Deception)، رله مخابراتی و ماهواره ای (Satcom)، پشتیبانی شناسایی و عملیاتی ارزنده ای را برای نیروهای اطلاعاتی و عملیاتی (رزمی) فراهم می آورند. در زمینه پهپادهای رزمی و انتحاری نیز تجهیز آنها به انواع سلاح های رزمی من جمله راکت ها، موشک ها، بمب ها، رادارهای کنترل آتش موشک و اخلالگرها، جایگزین مناسبی را برای جنگنده ها فراهم آورده است.

حال از آنجایی که مسئله دفاع و ایجاد امنیت برای بقای هر حکومت و جامعه یک مسئله‌ی کاملا ضروری و اساسی است. می توان گفت کشورهایی موفق به دفاع همه جانبه از تمامیت ارضی خود می شوند، که تجهیزات دفاعی خود را مطابق با پیشرفت تکنولوژی در سطح جهانی به روز نمایند.

اهمیت قدرت پهپادی در جنگ های نوپدید:

امروزه می توان پهپادها را از جمله تسلیحات مهم، حیاتی و با ارزش در جهان محسوب کرد. اهمیت قدرت پهپادی را می توانیم در جنگ قره باغ میان دو کشور آذربایجان و ارمنستان در سپتامبر سال 2020، مشاهده کنیم. جنگی که به اولین جنگ پهپادی جهان معروف شد و  اهمیت استفاده از پهپادها را در تغییر معادلات جنگ، به تصویر کشید.

از دیگر درگیری های اخیر که اهمیت استفاده از پهپادها در آن مشهود است می توان به حملات گسترده گروه مقاومت انصارالله یمن به متجاوزین سعودی اشاره کرد. عربستان سعودی علیرغم هزینه های هنگفت نظامی در تهیه پدافندهای آمریکایی بارها و بارها مورد تهاجم پهپاد های کم هزینه انصارالله یمن قرارگرفته.

لازم به ذکر است جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که دارای فناوری ساخت پهپادهای بومی می باشد و از آن به عنوان یکی از گزینه های تولید قدرت خود در سطح بین‌الملل، استفاده می کند. جمهوری اسلامی ایران در رقابت با ایالات متحده آمریکا، چین، آلمان و رژیم غاصب صهیونیستی جزو پیشتازان این تکنولوژی در سطح جهانی محسوب می شود.

قدرت پهپادی جمهوری اسلامی ایران:

ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای بومی سازی و تولید فناوری های نوین ساخت پهپاد پیشرو بوده و با بکارگیری از جوانان متخصص همین سرزمین، فعالیت های گسترده و سرمایه گذاری های متعددی را در ساخت و تولید پهپادهای نظامی داشته است.

اما حفاظت اطلاعات ارتش به دلیل طبقه بندی محرمانه این موضوع، ساخت و آزمایش پهپاد ها را به دور از رسانه ها و درز هرگونه خبر مرتبط، تحت پوشش اطلاعاتی خود قرار داده بود که پس از شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، احتمال می رفت که آن فرد نادان دست به کار احمقانه ای بزند و برای حفظ خود در مسند ریاست جمهوری، ایالات متحده را وارد جنگ با جمهوری اسلامی ایران کند و خود را سکاندار این وضعیت بداند.

از این رو ارتش جمهوری اسلامی ایران با برپایی رزماشات متعدد و رونمایی از پهپادهای کاملا بومی درصدد به نمایش گذاشتن بخشی از دستاورد های اخیر خود برآمد. و به دنبال آن قاطعیت جمهوری اسلامی ایران را، در تولید و استفاده از دستاوردهای نظامی، برای مقابله با هرگونه تهدید علیه تمامیت ارضی این کشور به دولت های منطقه ای و فرا منطقه ای اثبات کرد.

تا به حال ارتش جمهوری اسلامی ایران از پهپادهای متعددی در رزمایش های مختص خود و یا رزمایش های ترکیبی با دیگر ارگان های نیروهای مسلح، علی الخصوص سپاه پاسداران جمهوری اسلامی رونمایی کرده است.

باتوجه به دستیابی متخصصین کشورمان به فناوری های نوین از جمله استفاده از هوش مصنوعی در حوزه پهپادی، امروزه جمهوری اسلامی ایران دارای پهپادهایی است که هم از نظر برد مسافتی و هم از نظر فناوری های فوق پیشرفته نظامی از قدرت بازدارندگی لازم برخوردار می باشند.

ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان پیشرو در زمینه ساخت و تولید تجهیزات نظامی، پهپادهای متعددی را تولید و مورد آزمایشات میدانی قرار داده است. پهپاد هایی نظیر آرش، پلیگان، کمان22، طارق و ... تنها نمونه هایی از صدها نوع پهپاد ساخته شده در کشور ما محسوب می شوند.

در ذیل به اختصار به بررسی ویژگی های پهپاد کمان 22، ساخت ارتش جمهوری اسلامی ایران می پردازیم. 

کمان 22:

پهپاد کمان ۲۲ که بگونه ای نسخه پیشرفته پهپاد کمان ۱۲ محسوب می شود که توسط نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران رونمایی شده است. بنا به گفته «امیرسرتیپ عزیز نصیرزاده» فرمانده نیروی هوایی ارتش، کمان ۲۲ ، نخستین پهپاد پهن‌پیکر کشور می باشد.

بدیهی است باتوجه به حساسیت حفاظت اطلاعات ارتش، مشخصات فنی پهپاد کمان 22 به صورت دقیق منتشر نشده باشد اما کارشناسان احتمال می‌دهند که با توجه به پهن‌پیکر بودن آن باید طولی برابر ۱۱ متر در بدنه و ۲۰ متر را برای بال‌های آن در نظر گرفت. همچنین طول بردی که برای پهپاد کمان 22 مطرح شده؛ شعاعی معادل ۳۰۰۰ کیلومتر است. چنانچه این برد دو طرفه باشد و توان رفت و برگشت پهپاد را نشان دهد، بنابراین شعاع عملیاتی یک طرفه این پهپاد ۱۵۰۰ کیلومتر خواهد بود که مطابق اطلاعات در دسترس ،چیزی در حدود ۲۵۰ کیلومتر از پهپاد  MQ-1 آمریکایی  بیشتر خواهد بود.

کمان 22 توان حمل ۳۰۰ کیلوگرم تسلیحات را دارد و اینطور که به نظر می‌رسد در حال حاضر این پهپاد بزرگ جثه در زمینه حمل تسلیحات، توانمندترین پهپاد رزمی کشور است و سنگین‌ترین تسلیحات را می‌تواند در پروازهای طولانی به کار بگیرد. توانایی حمل انواع تسلیحات هوشمند، تجهیزات جنگ الکترونیک و تجهیزات نوری در عین مداومت پروازی بیش از 24 ساعت از ویژگی های منحصر به فرد این پهپاد عنوان شده است. 

این پهپاد می‌تواند انواع بمب‌های هوشمند سری قائم، بمب‌های بال‌دار و بمب‌های هدایت لیزری را نیز حمل کند. زیر بال‌های این پهپاد پهن پیکر در مجموع شش نقطه سخت برای حمل تسلیحات و یک نقطه سخت برای حمل محموله در نظر گرفته شده است که تعداد بالای نقطه‌های سخت در این پهپاد را بدل به یکی دیگر از ویژگی‌های خاص پهپاد کمان ۲۲ می‌کند.

پاد اخلال‌گر شاهین که برای خنثی کردن عملیات جنگ الکترونیک دشمن و همچنین ایجاد اخلال بر روی رادارهای دشمن به کار می‌رود از جمله تجهیزات پیشرفته این پهپاد است که این ویژگی پهپاد کمان ۲۲ سبب می‌شود سامانه‌های پدافندی متخاصم به راحتی نتوانند آن را شناسایی کنند و هدف قرار بدهند.

از سوی دیگر توانایی‌های پهپاد کمان ۲۲ در زمینه جنگ الکترونیک آن را به نخستین پهپاد ساخته‌شده به دست نیروهای مسلح کشور بدل می‌کند که می‌تواند به صورت همزمان عملیات رزمی و جنگ الکترونیک را اجرا کند. بعلاوه، توانایی حمل بمب لیزری با وزن ۵۰۰ پوند (۲۲۷ کیلوگرم) و نشانه‌گذار لیزری،  پهپاد کمان 22 را به اولین پهپاد رزمی ایران با قابلیت حمل بمب‌های سنگین لیزری بدل می‌کند.

سرتیپ نصیرزاده طراحی و تولید پهپاد کمان ۲۲ را پاسخی به نیازهای عملیاتی نهاجا برای اجرای مأموریت‌های رزمی عنوان کرده است و  بر همین اساس است که یکی دیگر از ویژ‌گی‌های منحصر به فرد این پهپاد، توانایی حمل موشک‌های هوا به هوا برای اجرای مأموریت‌های رهگیری هوایی می باشد.

بنا به گفته‌های سرتیپ نصیرزاده کمان 22 علاوه بر توان رزمی خود از توانایی‌ اجرای مأموریت‌های شناسایی، تجسس، هدف‌یابی و جمع‌آوری اطلاعات نیز برخوردار است. بر همین اساس این پهپاد می‌تواند از فواصل بسیار دور اقدام به تهیه عکس از هدف مورد نظر نماید. برخی منابع حتی توانایی شنود را نیز برای این پهپاد ذکر کرده‌اند.

باتوجه به دستیابی متخصصین جمهوری اسلامی ایران به فناوری های نوین از جمله استفاده از هوش مصنوعی در حوزه پهپادی دور از ذهن نیست که پهپادهای سری دیگری نیز تولید شده باشد که در مواقع لازم از آن ها پرده برداری می شود.