گروه تحلیل و آینده پژوهی پایگاه خبری تحلیلی ایران زمین، دریا و ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدن از ﺳواﺣﻞ، ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮐﺸﻮری ﯾﮏ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺰرگ در راستای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدد. ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ درﯾﺎ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﮐﺸﻮر و ﯾﮏ ﻣﻠﺖ، ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ راﻫﺒﺮدی و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻮاﯾﺪ ﺑﺰرگ و ﮐﻼن اﺳﺖ.

در دﻧﯿﺎي اﻣﺮوز درﯾﺎﻫﺎ ﺑﻪ وﯾﮋه آبﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ، ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر مهمی در ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﮐﺴﺐ ﻗﺪرت دارﻧﺪ. همچنین می توان گفت ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺣﻀﻮر در ﻋﺮﺻﻪ درﯾﺎها و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ آبﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ محسوب می شود.

ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻗﺮن 21 ﻫﻤﭽﻨﺎن ﮐﻨﺘﺮل آبﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺑﺰرگ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺎﻟﻪاي ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود و به طور کلی می توان گفت، آن کشورهایی ﮐﻪ تسلط ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ درﯾﺎها دارند، دارای ﻗﺪرت بیشتری نیز می باشند.

اما باید در نظر داشت که صرف دسترسی به دریا و آب های بین المللی موجب قدرتمندی و تسلط بر آب ها نخواهد شد بلکه لازمه آن نیروی دریایی آموزش دیده و مجهز به تکنولوژی روز دنیا است. 

براساس آخرین رتبه بندی قدرت های دریایی؛ چین، روسیه و کره شمالی، با عنوان سه کشور قدرتمند از نظر نیروی ناوگان دریایی به ترتیب رتبه بندی شده اند. نیروی ناوگان دریایی جمهوری اسلامی ایران نیز با صعود چشمگیری به ترتیب پس از ایالات متحده و کلمبیا در رتبه ششم جهانی قرار گرفته است.

نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران:

نیروی دریایی برای کشورهایی نظیر ایران که از ویژگی همجواری با دریا برخوردارند بسیار حائز اهمیت است. وابستگی ۸۰ درصدی از تجارت کشورمان به دریاها نشان دهنده اهمیت این امر مهم است.

ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﻣﺮوزه ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﻌﻈﻢ ﮐﻞ ﻗﻮا، ﻧﮕﺎه ﺧﻮد را از درﯾﺎﻫﺎي ﺧﺎﻧﮕﯽ ( ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎي ﻋﻤﺎن)، ﺑﻪ دور دﺳﺖ ها ﺑﺮده و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ایفای نقش جدید جمهوری اسلامی ایران در سطح نظام بین الملل است.

با فرمان رهبر انقلاب، مبنی بر لزوم ساخت داخلی و تولید ناوشکن هایی با قابلیت حمل بالگرد و موشک متخصصین کشورمان، اقدام به راه اندازی پروژه های متعددی در راستای اجرای فرمایشات رهبر انقلاب در پیش گرفتند. که به موجب آن پروژه موج با محصول اولی به نام جماران تعریف شد و در دستور کار قرار گرفت. ناو جماران پس از ناوگان دریایی دوران خشایارشاه، اولین شناور نظامی ساخت ایران پس از چند هزار سال بود و در شرایطی ساخته شد که دانش کشتی‌سازی نظامی در کشور به صورت مدرن و مدون وجود نداشت.

در راستای اجرای فرمایشات رهبر معظم انقلاب، با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تمام ناوهای پروژه موج مجهز به عرشه یا محل نشست و پرواز بالگرد هستند، که قابلیت‌های عملیاتی متنوع‌تری به شناور دریایی می‌دهد. ضمن اینکه امروزه با ساخت انواع پهپادها در کشور، امکان به پرواز در آوردن و فرود پهپادها نیز از روی همین عرشه وجود دارد که در افزایش توانایی شناور در کسب اطلاعات از محیط پیرامونی و شناسایی اهداف در فواصل نزدیک و دور و هدایت آتش موشک به بیشترین برد خود بسیار مؤثر است. 

نقش نیروی دریایی ارتش در افزایش توانمندی های جمهوری اسلامی ایران:

متخصصین کشورمان در روزهای آغازین پروژه موج، کلیه توانمندی‌های داخلی در سراسر کشور را شناسایی کردند تا بخش‌های غیرقابل دستیابی از خارج، با تکیه بر توان داخلی ساخته شود. فرایند مدیریتی این پروژه به گونه ای بود که به عنوان مثال؛ برای ساخت ناو جماران، اغلب از بخش‌های دانشگاهی و صنعتی کشورمان برای همکاری و همفکری در ساخت و تولید قطعات مورد نیاز استفاده شد.اما به دلیل محرمانه بودن غایت اینگونه پروژه ها، اغلب افرادی که در این پروژه همکاری می کردند اطلاعی از جزئیات آن نداشتند. 

مدیریت جلوگیری از درز اطلاعات و برنامه های نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران، برای هماهنگ‌سازی توانمندی‌ها و تبدیل آن به بخشی از محصول نهایی در پروژه موج، را نیروی دریایی ارتش برعهده داشت. در نتیجه این فعالیت‌ها دانش طراحی یک شناور جنگی از مرحله تعریف نیازهای عملیاتی تا آزمایش‌های استانداردهای نظامی و دریایی تدوین شد.

در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮي ﺧﺎص ﺗﻬﺪﯾﺪات ﻋﻠﯿﻪ کشورمان، اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺮزﻫﺎی درﯾﺎﯾﯽ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﭘﻬﻨﻪ درﯾﺎي ﻋﻤﺎن ﻣﻀﺎﻋﻒ شد و ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴئوﻟﯿﻦ مربوطه اﺗﺨﺎذ و اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓت. ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﻮق دادن ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﯽ ارﺗﺶ(ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﻓﻆ اﯾﻦ ﭘﻬﻨﻪ آﺑﯽ)، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻮری ﻗﺎﺑﻞ اﺗﮑﺎ در ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﺎﻣﻞ اﻣﻨﯿﺖ ﻣﺮزﻫﺎی درﯾﺎﯾﯽ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﻤﻮدن آن ﺑﻪ یک ﻧﯿﺮوی راﻫﺒﺮدی اﺳﺖ.

ﻧﯿﺮوﯾﯽ دریایی راﻫﺒﺮدی ارتش جمهوری اسلامی ایران:

از آنجایی که ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﯽ ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان (ﻧﺪاﺟﺎ)، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﺎﺑﻌﻪ ارﺗﺶ وﻇﯿﻔﻪ ﺣﺮاﺳﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺮزﻫﺎي آﺑﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان را ﺑﺮﻋﻬﺪه دارد در راستای اجرای فرمایشات رهبر معظم انقلاب و با تکیه بر متخصصان جوان کشورمان توانسته اند در اوج تحریم های غرب از جمله امریکا، نداجا را به یک نیروی دریایی راهبردی تبدیل سازند و رتبه ناوگان دریایی جمهوری اسلامی ایران را با صعودی چشمگیر به ششمین ناوگان دریایی قدرتمند جهان ترقی بخشند.

بر اساس رتبه بندی سایت GlobalFirePower.com از میان 140 کشور، بر مبنای مجموع تعداد کل کشتی های جنگی و زیردریایی های موجود در هر کشور، ناوگان دریایی جمهوری اسلامی ایران با مجموع 398 فروند (عناصر سطح دریایی و زیر دریایی)، در آخرین بروز رسانی در سال 2021، در جایگاه ششم قرار دارد.

لازم به ذکر است مجموع تعداد عناصر سطح آبی و زیر دریایی موجود در هرکشور، که سایت GFP  بر اساس آن به رتبه بندی 140 کشور  پرداخته است، شامل همه انواع کشتی های جنگی از جمله ناوهای هواپیمابر ، زیردریایی ها ، ناوهای هلیکوپتر ، شناورها ، ناوچه ها ، انواع ساحلی ، کشتی های تهاجمی/پشتیبانی دوزیست و وسایل کمکی است. که به نقل از همان سایت طرح هایی که در حال توسعه یا در حال سفارش برای سال های آینده هستند، در این رتبه بندی در نظر گرفته نمی شوند.

اعزام ۷۷ ناوگروه به آب های دور دست نظیر خلیج عدن، تنگه باب المندب، اقیانوس اطلس شمالی، کانال مانش و سن پترزبورگ و ... که طول مدت مأموریت هر یک از آن‌ها در کمترین حالت ۲ ماه بوده است، از جمله فعالیت‌های این نیروی راهبردی در بیش از یک دهه اخیر محسوب می شود.

هفتاد و هفتمین ناوگروه نداجا:

با حضور ناوگروه‌های نیروی دریایی ارتش در آب‌های آزاد مطابق قوانین بین المللی، هفتاد و هفتمین ناوگروه نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوبندر مکران (که به عنوان یک جزیره یا یک پایگاه دریایی متحرک در نیروی دریایی ارتش استفاده می شود) و ناوشکن تماماً بومی سهند برای اولین بار و بدون پهلوگیری در بنادر دیگر کشورها وارد اقیانوس اطلس شد.

ناوگروه 77 نیروی دریایی ارتش، در تاریخ 20 اردیبهشت سال‌جاری در سکوت خبری از اسکله منطقه یکم نیروی دریایی ارتش در بندرعباس جدا و مسیر دریانوردی خود را آغاز کرد.

دریانوردی در اقیانوس اطلس شمالی اولین حضور نظامی ایران در نیم‌کره شمالی زمین بود، موضوعی که پیش از این سابقه نداشته است. مسیری که ناوگروه 77 نیروی دریایی ارتش از بندرعباس تا سن پترزبورگ طی کرده است، معادل 14 هزار مایل دریایی یعنی چیزی حدود 26 هزار کیلومتر است که از این حیث طولانی‌ترین دریانوردی کشور تاکنون محسوب می‌شود؛ حال اگر مسیر بازگشت این ناوگروه تا ایران را هم در نظر بگیریم، چیزی حدود 52 هزار کیلومتر دریانوردی است که یک رکورد در تاریخ نیروی دریایی و دریانوردی کشور محسوب می‌شود؛ کاری که فقط با وجود یک بندر متحرک دریایی مانند ناوبندر مکران امکان‌پذیر بود و از آنجا که ظرفیت ناوبندرها در اختیار تعداد محدودی از کشورهای جهان از جمله ایران است، دریانوردی‌های چنین طولانی نیز تنها توسط کشورهای محدودی قابل انجام است.

در ناوگروه 77، در کنار ناوبندر مکران، ناوشکن سهند نیز حضور دارد. ناوشکن سهند پس از جماران و دماوند سومین ناوشکن از  پروژه موج می باشد. که در آذرماه 1397 به ناوگان جنوب نیروی دریایی ارتش پیوست. سهند با طول 94 متر، عرض 11.5 متر، ارتفاع 16 متر و وزن 1400 تن نسبت به جماران و دماوند قابلیت‌های بیشتری دارد که از جمله آن می‌توان به قابلیت پذیرش بالگردهای  SH-3 بر روی پد بالگرد، افزایش برد عملیاتی و دریانوردی بدون نیاز به پشتیبانی تا 4 هزار مایل، دریافت سریعتر و راحت تر نیازمندی‌ها از کشتی پشتیبانی، سطح مقطع راداری کم و ... از جمله این ویژگی‌ها است.